Không ai giàu ba họ: Biết rõ những rủi ro đến từ quyền thừa hưởng và cách chống lại chúng
BÀI ĐƯỢC VIẾT BỞI : Trần Uyên Phương
Trần Uyên Phương là một diễn giả, Phó Tổng giám đốc của Tập đoàn Tân Hiệp Phát (THP), một nhà tư vấn và đồng thời là tác giả cuốn sách Vượt lên Người khổng lồ.
Thịnh vượng là một điều thú vị. Người ta có thể nhìn từ ngoài vào và nghĩ rằng: thật dễ dàng khi giàu có, mỗi thế hệ đều được hưởng lối sống giàu sang mà không cần suy nghĩ hay làm việc gì thêm. Quan điểm thường gặp đó không hề chính xác. Thịnh vượng – hoặc sự giàu có – chẳng thể bền vững nếu những thế hệ tương lai không làm gì để giữ gìn nó.
Có một câu tục ngữ Việt Nam là: “Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời.” Nó nhấn mạnh những thách thức của việc đảm bảo thế hệ thứ hai giữ được động lực như thế hệ đầu tiên – khi họ không còn gánh nặng tài chính để thúc đẩy bản thân nữa. Không phải ngẫu nhiên mà câu tục ngữ này có thêm một biến thể là: thế hệ thứ nhất làm ra của cải, thế hệ thứ hai tiêu xài, và thế hệ thứ ba đánh mất phần còn lại. Từ ruộng lúa lại quay về với ruộng lúa; bánh xe cuộc sống đã lăn đúng một vòng.
Nếu không hiểu đúng về các giá trị và tầm nhìn cho tương lai, thì quyền thừa hưởng, lòng tham và sự lười biếng sẽ biến những nỗ lực gây dựng của các thế hệ trước đó tan thành mây khói. Vòng xoáy ấy đã xảy ra hết lần này đến khác ở các gia tộc, thế hệ và đế chế khác nhau trên toàn thế giới. Chìa khoá then chốt là chống lại quyền thừa hưởng kể trên bằng việc giáo dục và nuôi dưỡng các thế hệ hiện tại cũng như tương lai một cách kỹ lưỡng, có mục tiêu.
Bạn không cần phải tham gia vào một doanh nghiệp gia đình thành công để được lợi từ quyền thừa hưởng dễ dàng. Chẳng hạn như: giới trẻ Hoa Kỳ ngày nay là những thế hệ ở cách rất xa sự tàn phá mà thế hệ ông bà cố của họ đã trải qua ở thời kỳ Đại khủng hoảng. Điều tương tự cũng đúng với thế hệ trẻ nhất của Việt Nam, là những người được hưởng lợi từ sự tăng trưởng kinh tế và an ninh hiện tại, được sinh ra sau hàng thập kỷ chiến trận và tranh đấu.
Tôi đến từ thế hệ ở giữa, bị kẹp ở một đầu là thế hệ hiện tại và một đầu là ba mẹ tôi. Xét ở nhiều khía cạnh, tôi nghĩ chính điều đó khiến tôi trở thành người may mắn. Tôi đã may mắn không phải tự mình trải qua sự khốc liệt của chiến tranh, hoặc tàn dư xảy đến thời hậu chiến. Nhưng tôi đã lớn lên trong quãng thời gian kham khổ, và nhờ đó mà tôi thấu hiểu bao nhiêu công sức làm việc phải bỏ ra để đạt được thành công trong cuộc sống. Cũng giống như ba mẹ, tôi không xem thường điều gì cả.
Bất kể thuộc về thế hệ nào, thì bạn vẫn là một phần liên quan đến “thịnh vượng”. Sau đây là hai cách thức chính để chống lại quyền thừa hưởng và giúp đảm bảo sự thịnh vượng cho các thế hệ tương lai:
- Neo giữ các giá trị trong những điều vượt lên trên vật chất – Ba mẹ tôi đã luôn là ví dụ điển hình nhất của cách thức này. Ba mẹ không lấy động lực từ khát vọng giàu sang. Họ dạy bảo chúng tôi lấy gốc rễ là hoài bão và sự hài lòng khi siêng năng làm việc, là sự chính trực và gia đình. Nếu có điều gì đó kinh khủng xảy đến với THP, ba mẹ sẽ tiếc thương cho sự mất mát của công ty – tiếc cho sự cống hiến và làm việc không ngơi nghỉ – chứ không phải sự giàu sang đi kèm với nó. Cả ba và mẹ tôi đều bắt đầu từ con số 0 và họ sẽ không nao núng nếu quay trở về điểm xuất phát. Ba mẹ là kiểu người chỉ đơn giản là tự vực dậy bản thân và làm lại từ đầu. Những nguyên tắc kể trên đã được truyền dạy bởi các thế hệ trước, thông qua những minh chứng cụ thể. Chúng tôi đã may mắn được hưởng lợi từ những nhà giáo xuất sắc, là những tấm gương đã giúp chúng tôi hiểu rõ những gì thực sự quan trọng trong đời.
- Chỉ dạy và kỳ vọng mọi người đều siêng năng làm việc – Như người ta thường nói, làm việc chăm chỉ là liều thuốc giải độc cho hầu hết mọi bệnh tật hoặc tai ương. Sở hữu nguyên tắc siêng năng làm việc, mọi người có thể hoàn thành bất cứ điều gì. Ba mẹ tôi hiểu rõ điều đó và kỳ vọng chúng tôi cũng nắm bắt được nó. Ba có thể đã rất nghiêm khắc trong quá trình chúng tôi khôn lớn, nhưng ba muốn tạo ra một văn hoá siêng năng làm việc – ở đó mọi công lao đều được tưởng thưởng. Kết quả là chị em tôi đều làm việc chăm chỉ như ba. Trên thực tế, những ngày này chúng tôi ngủ ít hơn cả ba, vì chúng tôi chỉ ngủ trong 4 giờ, còn ba từ ngủ 4 giờ lên ngủ 6 giờ mỗi ngày. Ba cũng đã bắt đầu đến phòng tập gym 6 ngày mỗi tuần. Ba là người không bao giờ làm việc gì non nửa.
Với những ai sinh ra đã có quyền thừa hưởng, thật khó để họ thấu hiểu những gian khổ mà các thế hệ trước đã trải qua. Tuy nhiên, những thế hệ trước có thể giúp các thế hệ con cháu thấm nhuần lòng biết ơn, sự khiêm tốn và siêng năng làm việc để giúp nối dài sự tăng trưởng và thịnh vượng. Tìm hiểu cách THP duy trì thành công qua quá trình chuyển đổi thế hệ.
Bài được đăng trong mục Doanh nghiệp Gia đình.
Theo dõi tôi trên Twitter hoặc LinkedIn.
